یزدفردا واقع  شدن استان یزد در حاشیه کویر  و داشتن اقلیم گرم وخشک و پایین بودن نزولات جوی همواره بخش کشاورزی استان را با مسئله خشکسالی مواجه نموده است

چند سالي است كه خشكسالي بعنوان يك بلاياي طبيعي دامان استان يزد و شهرستان هاي تابعه را فرا گرفته، بطوريكه در سال گذشته،استان يزد رتبه اول خشكسالي را در كشور بخود اختصاص داده است.

با توجه به مجموعه شرايط جغرافيايي و اقليمي استان يزد، وقوع پديدة خشكسالي، تصادفي و كم سابقه نيست و هر چند سال يكبار اتفاق مي افتد. کشور ایراندر  نقطه اي از جهان قرار گرفته است كه هر چند مدت يكبار دچار پدیده خشكسالي میشود.

هم اکنون در استان یزد  3200 رشته قنات  وجود دارد كه در سالهاي تر سالي حجم آب استحصالي قنوات438 ميليون متر مكعب بوده كه توسط 116 هزار نفر بهره بردار و سطح زير كشت قنوات بالغ بر 54 هزار هكتار را آبیاری میکند  و به نوعی این قناوت وسیله امرار  معاش بهره برداران است.

 متوسط بلند مدت خشکسالی باران در استان یزد حدود 104 میلی متر بوده که بدلیل عدم پراکندگی مناسب در بارشهای موجود این میزان اندک نیز تاثیر آنچنانی بر منابع آبی استان ندارد علی رغم تصور مثبت  مبنی بر بارندگی های مناسب در سال گذشته از مجموع یازده شهرستان استان  تنها سه شهرستان  استان یعنی تفت ،مهریز و صدوق وضعیت بارندگی مناسبی در سال گذشته داشته و در 8شهرستان دیگر استان بیلان بارندگی  در میانگبن بلند مدت منفی داشته اند.

 در مجموع میانگین بارندگی استان در سال زراعی جاری نسبت به میانگین بلند مدت بیلان منفی داشته است

واقعیت تلخ این است که پدیده خشکسالی همچنان بر اقلیم استان و خصوصا بخش کشاورزی سایه افکنده و تولید کنندگان محصولات کشاورزی از این مسئله رنج میبرند

 منابع ابی موجود در دشت های استان که قسمت عمده سطح زیر کشت محصولات کشاورزی ودامی استان در این نقاط می باشد از لحاظ کمی وکیفی دچار افت شدید شده و خسارات جبران ناپذیری را به بخش کشاورزی وارد نموده است

دوره نسبتا طولانی خشکسالی  استان یزد از سال 82شروع شدکه خسارات جبران ناپذیری به بخش های مهم کشاورزی وارد کرده که شهرستان های خاتم وابرکوه بیشترین خسارات وارده ازخشکسالی را در چندسال گذشته متحمل شده اند

طبق آخرین  بر آورد اعلام شده در سال گذشته به طور مستقیم وغیر مستقیم مبلغ 6520683 میلیون ریال به بخش کشاورزی استان خسارت وارد گردیده است

خشكسالي از پديده هايي است كه بشر از قديم الايام با آن روبرو بوده است بطوريكه زيانهاي سنگين به بخش كشاورزي و اقتصاد روستائيان مخصوصاً در مناطق كوهستاني و كوهپايه اي وارد آورده و كشاورزان در طي 8 سال گذشته كه شدت خشكسالي بيشتر شده با استفاده از تانكرهاي سيّار آب را از شهرها تا محل باغات روستايي انتقال مي دهند اما به لحاظ بافت شني و سبك خاك آب از دسترس گياه خيلي سريع خارج شده و به اعماق زمين نفوذ مي كند و راندمان آبياري بسيار پائين و حدود 40-30 درصد مي باشد. يعني 60 درصد آب تانكر سيار مجدداً تلف شده است.

با توجه به پيشرفت تكنولوژي گامي مهم در جهت صرفه جويي آب با توليد محصولي با ويژگي جذب فوق العاده آب و با منشأ فيبر گياهي برداشته شدهو تاكنون روشهاي زيادي براي بحران كم آبي ارائه شده است اما تنها يكي از راهكارهاي مناسب و برتر امروزي در سطح جهان استفاده از لاية سكالفلور مي باشد.

براي اولين بار در سطح كشور بطور آزمايشي در قسمتي از باغ 300 هكتاري انارستان مهريز و سپس در محل كارخانة كاشي شيركوه علي آباد تفت در باغات بادام و همچنين در محل مزرعه خوش تنگ چنار باغات انار و پسته طرح سكالفلور اجرا شد و در تمام باغاتی که این طرح اجرا شده با 2 تا 3 مرتبه آبیاری در سال عملكرد و كيفيت محصول و همچنين رشد جوانة درخت  برتري چشمگیری نسبت به درختاني كه در سال بيش از ده دفعه آبياري شده  داشتند سكالفلور در سايه اندازه گياه روي ريشه و در عمق 50 سانتي متري خاك قرار داده شود همچنین وقتي  آب به لاية سكالفلور رسيد در زمينهاي شني و سبك آب روي صفحه نگهداري و به اعماق زمين نفوذ نمي كند و بدين ترتيب راندمان آبياري از 40-30 درصد به 100-90  درصد مي رسد. و موجب كاهش 60 درصدي مصرف آب مي شود

 تولید محصولي كاملاً طبيعي كه منطبق با معيارهاي زيست محيطي  و فراهم شدن محيطي مناسب و ايده آل جهت بهبود كيفيت خاك و رشد گياهان ،ذخيره سازي فوق العاده آب- تنظيم PH خاك، مقاومت در برابر اشعة U.V تسهيل در جذب مواد غذايي و جلوگيري از افزايش شوري خاك از جمله تأثيرات كاربرد سكالفلور مي باشد.

همچنین اعمال مدیریت مناسب همراه با برنامه ریزی صحیح در استفاده بهینه از منابع موجود و انجام اقدامات پیشگیرانه در بخش سخت افزاری( اقدامات فیزیکی ناشی از اجرای طرحها و پروژه های عمرانی ) و نرم افزازی (اقدامات ستادی ،مدیریت ،مطالعات) نقش مهمی در جلوگیری از وقوع و کاهش خسارات ناشی از وقوع و استمرار پدیده خشکسالی برعهده دارد

خشکسالی خسارات جبران ناپذیری را وارد کرده است با پیگیری های بعمل امده درصدی از آن تامین  وبر اساس پروژه  و طرح های پیشنهادی  از طرف سازمان جهاد کشاورزی استان هزینه گردیده است که این مقدار اندکی  نیز اثرات مطلوبی در جهت کاهش خسارتهای وارده داشته است

همچنین خشکسالی اثرات منفی زیادی نیز در استان داشته است ازجمله: تاثیر بر آب منابع كشاورزي زراعت و باغداری بویژه در مناطق با قابلیت کشت ديم، افت سطح آب در چاههاي زيرزميني، افت دبي آبهاي سطحي و  كاهش دبي قنوات‘ چشمه سارها بعنوان تامین کننده آب کشاورزی، دام عشایری ، حیات وحش ، تخريب مراتع و منابع طبيعي و کاهش تولید علوفه، كاهش ميانگين وزن و افت توليدفرآورده های دامي تشدید هجوم آفات و امراض نباتي به مزارع و منابع طبیعی.

 :بنابراعلام روابط عمومی سازمان جهادکشاورزی استان یزد: تدوين الگوهاي مصرف آب در كليه بخشها با توجه به شرايط اقليمي ، جغرافيائي و منابع آب موجود در استان و برنامه ريزي جهت رعایت الگوی مصرف آب  ،مديریت صحيح توزيع و مصرف منابع آب موجود و جلوگیری از برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی و عدم تخلیه آنها در مواقع غیرنیاز  ،آموزش عموم مردم ، كشاورزان، صنعتكاران در استفاده صحیح و مناسب از منابع آب شرب، كشاورزي، صنعت و بكارگيري شيوه هاي نوين استفاده از آب در بخشهاي مختلف  و اعمال برنامه هاي تشويقي و تنبيهي،لایروبی و مرمت قنوات، چشمه سارها، احداث استخرهای ذخیره آب ، کانالهای انتقال آب جهت جلوگیری از پرت و هدر رفت  منابع آبی ارائه آموزشهاي مستمر و كاربردي در سطوح مختلف در استفاده بهينه از منابع آب میتواند از مهمترین راهکار های در جهت پيشگيري و كاهش خسارات ناشي از خشکسالی در استان کویری یزدباشد همچنین وقوع برخي سالهاي ترسالي و نسبتاً مرطوب نبايد ما را چنان خوشبين سازد به گونه اي كه غافل و از چاره انديشي و چاره جوئي عميق و دراز مدت مسئله خشكسالي باز بمانيم بايد پذيرفت كه يزد استاني است خشك با منابع محدود آب.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا